Brief aan Zita Pels en de raad: De verborgen verhalen achter de handhaving toeristische verhuur

Donderdag 9 juni bespreekt de gemeenteraad het jaarlijks verslag over de handhaving op woonfraude in Amsterdam, door deze krant gepresenteerd als een verslag van een succesvolle “strijd tegen verhuurplatforms”. Het verslag staat bomvol met cijfers. Belangrijke feiten en persoonlijke drama’s blijven echter verborgen. 

Zo valt te lezen dat er 403 meldingen van (overlast van) toeristische verhuur waren, een afname van meer dan 50% procent, die verklaard wordt door de afname van toerisme tijdens corona. Dat het aantal meldingen al sinds 2017 afneemt blijft onvermeld. Evenmin wordt duidelijk bij hoeveel van de meldingen er werkelijk sprake was van een misstand en in welke mate deze cijfers vertekend worden door enkelingen die zelfverklaard tientallen meldingen per jaar doen. 

Er zijn in totaal 72 bestuurlijke boetes voor vakantieverhuur opgelegd, maar onvermeld blijft dat het overgrote deel hiervan eenvoudige administratieve vergissingen van particulieren betreft. Zij behoren tot de onvermijdelijke paar procent die niet van de laatste regels op de hoogte is in een gemeente die haar huisvestingsverordening elk half jaar verandert.  

Dit zijn Amsterdammers als Maura, een alleenstaande moeder die de verhuuropbrengsten gebruikt om haar zoon op vakantie te nemen. Of Noriko, een yogalerares die haar inkomsten tijdens de coronacrisis zag verdampen. Ze hebben gemeen dat ze aan hun administratieve fout geen enkel voordeel gehad hebben. Ze hebben aantoonbaar het toegestane aantal nachten van 30 per jaar niet overschreden. Ten einde raad benaderen ze onze vereniging, omdat ze voor deze onbedoelde administratieve omissies boetes krijgen van 8700 of 11600 euro. Bedragen die ze vaak onmogelijk kunnen betalen en die bedoeld waren voor illegale hotels die gelukkig nauwelijks meer bestaan. Hun persoonlijke verhalen blijven voor de politici verborgen en ze hebben geen enkel vertrouwen meer in het gemeentelijk bestuur. 

Het college bericht voorts dat er nog een kleine 9 miljoen euro aan niet geïncasseerde boetes open staat, maar laat onvermeld dat een flink deel van die boetes volgens de rechter nooit opgelegd had mogen worden. Dat de gemeente volhardt in het incasseren van onterecht opgelegde boetes, omdat een benadeelde zijn of haar gang naar de rechter nu eenmaal niet heeft kunnen of willen maken, vinden wij bijzonder onrechtvaardig. 

De gemeenteraad heeft vorig jaar unaniem aan de wethouder gevraagd om de verhuurders beter te informeren over de verplichtingen en de boetes. Die informatievoorziening, in de vorm van een “actuele website” en “verschillende mediakanalen”, is helaas niet wezenlijk verbeterd en voorkomt onbedoelde overtredingen nog steeds niet. Desondanks wordt deze motie als afgehandeld beschouwd. 

In het landelijk regeerakkoord staat dat het niet zo mag zijn “dat mensen die onbedoeld een fout maken, direct als fraudeur worden bestempeld”. De gemeente Amsterdam heeft hier vooralsnog geen boodschap aan en weigert de menselijke maat te betrachten, waarvoor ze al herhaaldelijk door de hoogste rechter op de vingers is getikt. 

Uit interne e-mails over de totstandkoming van het huidige boetebeleid, via een recent WOB verzoek beschikbaar gekomen, blijkt dat beleidsmedewerkers al vóór de tik op de vingers van de Raad van State wisten dat nuancering in het boetebeleid nodig was. Voormalig wethouder Ivens hield echter vast aan maximumbedragen en weigerde een duidelijk onderscheid te maken tussen administratieve fouten van particulieren en bedrijfsmatige fraude, terwijl hier door de eigen juristen wel herhaaldelijk op aangedrongen werd. Het zal voor de benadeelden opnieuw betekenen dat ze hun recht op een evenredige behandeling pas weer kunnen halen na slopende en kostbare juridische procedures tot aan de Raad van State. 

Burgemeester Halsema pleitte vorig jaar in haar Abel Herzberglezing voor de menselijke maat en voor het “recht je te vergissen” naar Frans voorbeeld, waarbij mensen de mogelijkheid moeten hebben fouten te herstellen, als er sprake is van goeder trouw. Diverse raadsleden hebben aangegeven de lessen van de toeslagenaffaire ter harte te zullen nemen. De lakmoesproef voor al deze nobele intenties zal een rechtvaardige behandeling van deze gedupeerden en hun voorgangers zijn. 

We vragen u daarom om zo spoedig mogelijk met een herziening van het boetebeleid te komen, waarbij eerste administratieve overtredingen met een evenredige sanctie bestraft worden naar Utrechts voorbeeld. Ook vragen we om de lopende procedures, tot het moment dat het boetebeleid herzien is, te bevriezen, zodat ook de huidige gedupeerden kunnen rekenen op matiging (lex mitior beginsel). Ten slotte vragen we de onterecht opgelegde definitieve meldplichtboetes te herzien voor gedupeerden die kunnen aantonen (bv door het overhandigen van kalenderdata of bankafschriften) dat zij binnen het nachtencriterium gebleven zijn. 

Wij gaan hierover graag met u in overleg, waarbij voor ons vaststaat dat echte fraudeurs en "illegale hoteliers" niet op clementie hoeven te rekenen. 

Maarten Bruinsma

Voorzitter Amsterdam Gastvrij