FD: interview met Prof v.d. Borg: 'Gemeente Amsterdam gebruikt Airbnb als bliksemafleider'
/Eva Rooijers, 20 mei 2018
'Het is ongelofelijk dat de gemeente Amsterdam zo op Airbnb blijft afgeven,' zegt Jan van der Borg, hoogleraar aan de Universiteiten van Leuven en Venetië. 'Ze gebruiken het als bliksemafleider, als zondebok. Terwijl Airbnb-gasten juist de toeristen zijn die je in je stad wil.'
Lees ook Sentiment over Airbnb is in een mum van tijd volledig gekanteld
De econoom doet al sinds de jaren negentig onderzoek naar toerisme en de problemen waarmee een overdaad aan gasten gepaard gaat. Hij is de man achter een rekenmodel waarmee bepaald kan worden hoeveel toeristen een stad aankan, op welk punt de negatieve gevolgen de positieve gaan overvleugelen.
Of Amsterdam dat punt heeft bereikt, kan hij niet zeggen. Zijn aanbod om die berekeningen te maken voor de stad, heeft de gemeente meermaals afgeslagen. Jammer vindt hij. 'Want alleen op basis van een eerlijke sociale en economische analyse van de gevolgen van toerisme kan je verstandig beleid maken. Dan wordt de discussie uit het emotionele en zeurderige getrokken. Met dat hak-op-de-tak-beleid los je de kern van het probleem echt niet op.'
De nieuwe Amsterdamse gemeenteraad wil Airbnb in de toeristische gebieden verbieden.
Hotelstop
In het conceptcoalitieakkoord van GroenLinks, D66, PvdA en SP staat dat ze Airbnb in de toeristische gebieden gaan verbieden, in een poging de binnenstad leefbaar te houden. Van de 18 miljoen bezoekers die Amsterdam jaarlijks ontvangt, boekten er in 2017 zo'n 800.000 een overnachting via Airbnb. Ook komt er een stop op de toeristenwinkels. Touringcars, bierfietsen, de cruiseterminal en op- en afstapplaatsen voor rondvaartboten moeten de stad uit. Eerder is al een hotelstop ingevoerd.
'Als ik kijk naar prioriteiten zou ik nooit beginnen met een hotelstop en het weren van Airbnb', zegt Van der Borg, 'Zo druk je de verhouding tussen de kosten en baten van het toerisme nog verder de verkeerde kant uit.' Want de toeristen blijven toch wel komen, stelt hij. 'Je krijgt alleen een meer armoedige vorm van bezoek: de dagjesmensen. Ze maken een rondje over de Wallen, wandelen door de Kalverstraat, kopen een frietje of een wafeltje van €2 en gaan weer weg. Ze gaan niet de rustigere plekken ontdekken zoals Noord.'
Hij heeft het zien gebeuren in Venetië nadat de stad een hotelstop invoerde in de jaren negentig. 'Dat heeft geleid tot een explosie van het aantal dagtoeristen.' Die slapen buiten de stad, dus dat levert geen inkomsten op. En ze zwermen allemaal rond in precies hetzelfde gebied.
‘Airbnb maakt het veel inwoners mogelijk om een stukje mee te pakken van de toeristische taart.’
• Jan van der Borg
Airbnb-gasten daarentegen geven gemiddeld zelfs meer uit dan hotelgast, blijkt volgens Van der Borg uit onderzoek. 'Ze blijven ook langer en doen meer interessante dingen, bezoeken juist de wat meer alternatieve plekken Bovendien maakt Airbnb het veel inwoners mogelijk om een stukje mee te pakken van de toeristische taart. Zo kunnen ze de kosten van het stijgende levensonderhoud compenseren. Want toeristische steden zijn duurder dan andere steden.'
Illegale hotels
Maar de partijen die misbruik maken van Airbnb en die illegale hotels runnen dan? Uit een recent onderzoek blijkt dat een aanzienlijk deel van de Amsterdamse kamers en woningen op Airbnb in handen is van pandjesbazen.
'Daar moet hard tegen worden opgetreden', zegt Van der Borg. 'In Venetië is er ene Francesca die 70 appartementen aanbiedt op Airbnb. Dat is gewoon een strovrouw die illegale hotels vertegenwoordigt. Maar als mijn assistente die informatie zo van de site kan scrapen, moet de gemeente dat toch ook kunnen? Dat het vervelender is als Airbnb-gasten voor overlast zorgen omdat ze midden tussen de mensen verblijven, kan ik ook begrijpen. Overal zitten voor- en nadelen aan.'
De gemeente moet zorgen dat de mensen niet allemaal tegelijkertijd naar de binnenstad gaan, meent Van der Borg. 'Dat kan je bijvoorbeeld stimuleren met een stadspas, waarmee mensen korting krijgen als ze op een rustig moment komen, of als ze locaties buiten het centrum bezoeken. Er is genoeg dat je kan doen.'